بررسی برخی از مسائل مالیاتی نظام های صنفی کشاورزی

رئیس نظام صنفی کشاورزی کشور چندی پیش نامه ای در خصوص یکی از موضوع های چالش برانگیز نظام ها یعنی لزوم اقدام هیات مدیره های استان و شهرستان جهت تکمیل اظهار نامه مالیاتی و ارائه آن را ابلاغ و بر رعایت مواردی تصریح نمود. همچنین سازمان مرکزی تعاون روستایی نیز اخیراً طی ابلاغیه ای به سازمان های تابعه استانی در این ارتباط مواردی را جهت رعایت موارد قانونی و اطلاع رسانی و پیگیری موضوع صادر نمود.

پایگاه اطلاع رسانی تشکل ها و نظام صنفی کشاورزی در گفت و گو با مسعود عدل طلب رئیس گروه بررسی های اقتصادی و اجتماعی دفتر ساماندهی صنوف و تشکلهای مردم نهاد سعی داشته است تا در مورد مباحث مالیاتی نظام های صنفی کشاورزی به پاسخ پرسش هایی در این باره برسد تا مورد استفاده قرار گیرد.

با یک سوال که همچنان هم پرسیده می شود شروع کنیم. اینکه چرا نظام صنفی کشاورزی که غیر انتفاعی و غیر اقتصادی است می بایست برای اظهار نامه مالیاتی اقدام کند؟

بله. نظام صنفی کشاورزی، غیر انتفاعی است. این را اساسنامه های استان و شهرستان نظام صنفی کشاورزی (ماده ۲) که به تصویب و تأیید هیأت عالی نظارت بر اصناف کشور رسیده است، می گوید. اما بر طبق قانون، همه اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول قانون مالیات هستند که البته بسیاری باید مالیات بدهند و برخی هم که قانون مشخص کرده از مالیات معافند اما آنچه مهم است و در قانون تصریح شده است در هر حالت چه شخصی معافیت داشته باشد چه نداشته باشد باید نسبت به تکمیل اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر یعنی تا ۳۰ خرداد ماه ( برای اشخاص حقیقی) و ۳۰ تیر ماه( برای اشخاص حقوقی نظیر نظام های صنفی) اقدام نماید.

بنا به اظهارات متعدد نظام های صنفی کشاورزی، با توجه به اینکه اغلب ادارات دارایی شهرستان ها شناخت کافی از نظام صنفی کشاورزی ندارند طبیعتاً نظام های صنفی مایلند اطلاع داشته باشند که بنا به چه مفاد قانونی مشمول معافیت مالیاتی هستند؟

با استناد به بند(ی) ماده ۱۳۹ قانون مالیات های مستقیم، می توان گفت که نظام صنفی کشاورزی مشمول معافیت مالیاتی است. بر اساس این ماده قانونی “حق عضویت اعضا مجامع حرفه ای، احزاب و انجمن ها و تشکل های غیر دولتی که دارای مجوز از مراجع ذیربط باشند و وجوهی که به موجب قانون و مقررات مربوط از درآمد یا حق الزحمه اعضاء آن ها کسر و به حساب مجامع مزبور واریز می شود، از پرداخت مالیات معاف است.”

اما تحقق این مورد، رعایت مواد۱۰،۱۳،۱۵و۱۶آیین نامه اجرایی تبصره۳ این ماده قانونی و ماده ۱۱۰ قانون مالیات های مستقیم مبنی بر لزوم تسلیم اظهار نامه مالیاتی وترازنامه سود وزیان متکی بر اسناد ودفاتر قانونی است. مثلاً همین ماده۱۰ بیان می دارد که “مجامع حرفه ای،احزاب وانجمن ها وتشکل های غیر دولتی مکلفند مجوز صادر شده از مراجع ذیربط را جهت استفاده از معافیت مقرر موضوع بند(ی)ماده مذکور به اداره امور مالیاتی مربوط تسلیم نمایند.”

همچنین طبق ماده ۱۶ آیین نامه اجرایی این ماده قانونی، “عدم رعایت شرایط و ترتیبات مقرر در قانون مالیات های مستقیم در هر سال مالی موجب محرومیت از معافیت مقرر در آن سال خواهد بود.” بنابراین شرط اثبات معافیت نظام های صنفی کشاورزی از مالیات، اقدام نظام ها در تکمیل اظهار نامه مالیاتی در موعد مقرر (تا ۳۰ خرداد ماه) است و مؤدی باید فرم های مالیاتی را طبق ضوابط تکمیل و به اداره دارایی تسلیم نماید تا بتواند از معافیت های مالیاتی برخوردار شود.

حسب قوانین و مقررات جاری کشور و جهت برخورداری از معافیت های مالیاتی، نظام های صنفی کشاورزی همانند سایر افراد حقوقی لازم است به سایت امور مالیاتی مراجعه نموده  و با مطالعه راهنمای مندرج در آن ثبت نام کنند.

و پیش اقدام تکمیل اظهار نامه مالیاتی، بحث های مربوط به ثبت دفاتر مالی و قانونی نظام های صنفی کشاورزی در ادارات ثبت است؟

بله. با توجه به لزوم ثبت کلیه فعالیت های مالی نظام صنفی کشاورزی در دفاتر مالی وقانونی، ضروری است نظام های صنفی کشاورزی نسبت به تهیه دفاتر قانونی شامل دفتر روزنامه و دفتر کل و پلمپ آنها در موعد مقرر و بر اساس مقررات اقدام نمایند. چرا که شرط برخورداری از معافیت مالیاتی ارائه ترازنامه متکی بر همین اسناد ودفاتر قانونی است.

اما در برخی موارد اعلام شده نظام های صنفی طی سال های گذشته،مشاهده شده است که برای برخی نظام های صنفی مالیات در نظر گرفته شده است، چرا این چنین می شود؟ و نظام های صنفی چه نکاتی را در ثبت و تکمیل اظهار نامه مالیاتی مد نظر قرار دهند تا دچار مالیات نشوند؟

خوب است اینجا اشاره شود که نظام های صنفی بسیار دقت کنند در سرفصل های ارائه شده در دفاتر مالی، عناوینی را ذکر کنند که مشمول مالیات نباشد. متأسفانه عدم دقت و توجه به این امر باعث در نظر گرفتن مالیات برای نظام می شود این در حالی استکه فعالیتهای نظام کاملاً عیرانتفاعی و غیر اقتصادی است. بعنوان نمونه حق الزحمه جی پی اس مزارع، حق صدور و تمدید پروانه فعالیت، مشمول معافیت مالیاتی نمی شود. اما مواردی همچون حق عضویت،کارهای آموزشی و اطلاع رسانی مشمول معافیت هستند.

در ماده ۱۳ آیین نامه اجرایی تبصره۳ ماده ۱۳۹ قانون مالیات های مستقیم آمده است که “وجوهی که از فعالیت های غیر انتفاعی وبه منظور پیشبرد اهداف و وظایف اشخاص موضوع این ماده از راه برگزاری دوره های آموزشی، سمینار ها،نشر کتاب ونشریه های دوره ای و… در چارچوب اساسنامه آنها تحصیل می شود وسازمان امور مالیاتی بر درآمد و هزینه آنها نظارت می کند، از پرداخت مالیات معاف است.”

این احتمال وجود دارد که به هر دلیلی پس از اقدام نظام های صنفی برای اظهار نامه، مالیات لحاظ شود. این نظام ها چگونه اعتراض خود را مطرح کنند؟

در صورت اعتراض به میزان مالیات اخذ شده ،نظام های صنفی کشاورزی برای کاهش مالیات طبق تبصره ۲ ماده ۹۷ در خصوص تحقق درآمد ها و هزینه ها ومیزان سود دهی اعتراض خود را تسلیم مراکز مالیاتی نمایند. بر این اساس هرگاه طبق اسناد و مدارک ابرازی یا به دست آمده امکان تعیین درآمد واقعی مؤدی وجودداشته باشد، اداره امور مالیاتی مکلف است درآمد مشمول مالیات را بر اساس رسیدگی به اسناد و مدارک مزبور یا دفاتر، حسب مورد، تعیین کند. درصورت داشتن درآمد ناشی ازفعالیت های مکتوم که مستند به دلایل و قراین کافی باشد، درآمد مشمول مالیات آن فعالیت ها همواره از طریق علی الرأس تشخیص داده و به درآمد مشمول مالیات مشخص شده قبلی افزوده و مأخذ مطالبه مالیات واقع خواهد شد.

این جمله که مالیات برای ما “علی الرأس”رد شد، از جملات آشنایی است که تقریباً همه ما آن را از سوی شاغلین مختلف شنیده ایم. نظام های صنفی برای گرفتار نشدن در این مورد چه کارهایی را بهتر است لحاظ کنند؟

عدم ثبت و تحریر وقایع مالی در دفاتر قانونی، عدم مراجعه به سایت امور مالیاتی و عدم تکمیل اظهار نامه موجب خواهد شد اداره امور مالیاتی، علی الرأس مالیاتی را تعیین نماید و آن مالیات قطعی خواهد بود.

طبق ماده۹۷ قانون مالیات های مستقیم، این موارد درآمد مشمول مالیات مؤدی از طریق علی الرأس تشخیص خواهد شد: ۱-در صورتی که تا موعد مقرر ترازنامه و حساب سود و زیان و یا حساب درآمد و هزینه و حساب سود و زیان، حسب مورد، تسلیم نشده باشد. ۲-در صورتی که مؤدی به درخواست کتبی اداره امور مالیاتی مربوط از ارایه دفاتر و یا مدارک حساب در محل کار خود خودداری نماید. ۳-در صورتی که دفاتر و اسناد و مدارک ابرازی برای محاسبه درآمد مشمول مالیات به نظر اداره امور مالیاتی غیرقابل رسیدگی تشخیص شود و یا به علت عدم رعایت موازین قانونی و آیین نامه مربوط مورد قبول واقع نشود.

 چه مسئولیتی در اختیار مسئولان امور تشکل های استان ها در این ارتباط و در تعاملات با نظام های صنفی کشاورزی وجود دارد؟

مسئولین امور تشکل های استان ها در تعامل با نظام های صنفی کشاورزی ضمن اطلاع رسانی، پیگیری های لازم برای ثبت و پلمپ دفاتر حسابرسی سالیانه، ارائه صورت های مالی پایان سال مالی و تکمیل اظهار نامه های مالیاتی  در موعد مقرر توسط نظام های صنفی کشاورزی را انجام دهند.